به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، صنعت گردشگری به لحاظ اهمیتی که در توسعه اقتصاد و پیشرفت اجتماعی جوامع دارد و همچنین داشتن آثار مثبت فراوانی همچون اشتغال برای جوانان، کمک به جامعه محلی با استفاده از ورود ارز خارجی، حمایت از جاذبه‌های طبیعی و آثار تاریخی از طریق درآمد گردشگری، رونق کسب و کار و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، توسعه زیرساخت‌ها و بهبود خدمات و همچنین حفظ سنت‌ها و فرهنگ محلی مورد توجه کشورهای پیشرفته قرارگرفته است.
متأسفانه در کشور ما، صنعت گردشگری توسعه چندانی نیافته و با وجود تمام برنامه ریزی‌هایی که برای رهایی اقتصاد ایران از حالت تک‌محصولی متکی بر صادرات نفت انجام شده است در عمل موفقیت چشم‌گیری در این زمینه حاصل نشده و در این میان جای خالی استفاده از صنعت توریسم به عنوان راهکاری عملی برای متنوع سازی درآمد و افزایش گردش مالی در کشور احساس می‌شود.
آذربایجان غربی به دلیل هم مرزی با سه کشور یا مجاورت با 5 کشور نخستین معبر ورود زمینی مسافران از سمت آسیای غربی، اروپا و قفقاز نیز هست به طوری که 967کیلومتر مرز مشترک این استان با کشورهای همسایه وجود دارد.
از سوی دیگر صدها اثر تاریخی ثبت شده در کنار صدها منطقه طبیعی گردشگری ثبت شده در ابعاد جهانی در کنار دو اثر ثبت شده جهانی در فهرست یونسکو با انضمام وجود 5 پایانه مرزی مشترک و بازارچه‌های متعدد مرزی ظرفیت بالقوه‌ای در گردشگر پذیری دارد اما با وجود همه اینها از فقدان زیرساخت‌های گردشگری رنج می‌برد.
شهرهای شمال غرب ایران در استان آذربایجان غربی به دلیل ویژگی‌های مردمی و طبیعت بکرشان، داشتن موقعیت‌های استثنایی و اماکن قدیمی با سبک معماری بی نظیرکه در کمتر جایی قابل مشاهده است، ظرفیت‌های بالقوه زیادی برای توسعه صنعت گردشگری دارند و با اتکا به همین ظرفیت‌ها و برنامه ریزی درست برای استفاده از این ویژگی ها می‌توان زیر ساخت‌های لازم جهت گسترش گردشگری در استان را فراهم کرد تا این استان مقصد همیشگی گردشگران داخلی و خارجی باشد.
دریاچه ارومیه، کاخ موزه باغچه جوق ماکو، غارسهولان مهاباد، دروازه سنگی خوی، دریاچه تخت سلیمان تکاب، آبشار مارمیشو، قره کلیسا، آبشار شلماش، سه گنبد و موزه ارومیه از جمله اماکن گردشگری تاریخی و طبیعی آذربایجان غربی است که با توجه به مرزی بودن و داشتن آب و هوایی دل‌نشین که به سبب کوهستانی بودن این منطقه حاصل شده است از نقاط مختلف پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است.
تخصیص اعتبار برای تکمیل زیر ساخت‌های گردشگری آذربایجان غربی
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری آذربایجان غربی می‌گوید: توسعه گردشگری در آذربایجان غربی نیازمند تکمیل زیرساخت‌ها در پایانه‌های مرزی و ایمن‌سازی نقاط حادثه‌خیز و ارتقاء درجه راه‌های ارتباطی به‌ویژه منتهی به مرزها است.
پیمان آرامون می‌افزاید: اخیراً این رویکرد با جدیت بیشتری در شورای ترافیک،کمیسیون ایمنی راه‌ها و ستاد اجرایی خدمات سفر استان مورد پیگیری و اهتمام قرارگرفته و با به‌کارگیری ظرفیت همه دستگاه‌های مرتبط به موضوع گردشگری مقدمات استقبال از مسافران نوروزی در سال 98 فراهم آورده است.
آرامون بیان می‌کند: وجود سه فرودگاه در جغرافیای آذربایجان غربی و برخورداری از ظرفیت بازارچه‌ها و پایانه‌های مرزی به انضمام ظرفیت‌های بکر طبیعی و وجود اماکن تاریخی فراوان از ظرفیت‌های گردشگری بالقوه این منطقه از کشور به شمار می‌آید.
وی تصریح می‌کند: با مصوبه دولت 430 میلیارد ریال اعتبار برای توسعه و تکمیل و بازسازی زیرساخت‌های بخش گردشگری استان تخصیص یافت و در کنار پیاده‌سازی این مصوبه دولت تلاش خواهد کرد تا ز ظرفیت‌های سازمان‌های مردم نهاد نیز در توسعه صنعت گردشگری در استان بیش از گذشته بهره‌مند شود.
علاوه بر آن عده‌ای از دست‌اندرکاران بخش صنعت توریسم معتقدند که هر یک نفر جهانگرد که وارد کشور می‌شود برابر با صدور صدها بشکه نفت برای کشور ایران سودآور بوده و برای چندین نفر اشتغال ایجاد می‌کند و نکته حائز اهمیت در این زمینه این است که باوجود اینکه اشتغالزایی در این صنعت بالا است نیروی انسانی مشغول در آن نیازمند آموزش بلند مدت نیست.
البته باید افزود که صنعت گردشگری در استان آذربایجان غربی در چند حوزه مختلف بوده و هر شهر و روستا ظرفیت‌های منحصر به فردی در این زمینه دارد، در این گزارش به گردشگری روستایی و عشایری که از ظرفیت‌های مغفول مانده در صنعت توریسم است، می‌پردازیم.
گردشگری روستایی و عشایری فرصتی که از یاد رفته است
آذربایجان غربی سومین استان کشور به لحاظ برخورداری از جمعیت عشایری است و حدود 15 هزار و 599 خانوار عشایری با جمعیتی بالغ بر 104 هزار نفر در این استان زندگی می‌کنند که 3.5 درصد جمعیت استان را تشکیل می‌دهند، عشایر استان 12 ایل و21 طایفه مستقل بوده و 14 شهرستان استان دارای عشایر و 336 روستا نیز ویژه عشایر است.
سبک زندگی عشایر آذربایجان غربی در عصر مدرنیته جذابیت‌های خاصی برای گردشگران داخلی و خارجی دارد و می‌تواند به عنوان دیدنی‌ترین جاذبه‌های سنتی عصر فناوری در توسعه صنعت اکو توریسم این استان موفق باشد همچنین وجود جلوه‌های طبیعی و انسانی در محیط زندگی کوچ‌نشینان، این قشر از جمعیت کشور را به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مطرح کرده و صنایع دستی، آداب و رسوم و همچنین زندگی درسیاه چادرهای عشایری از دلایل جذب گردشگران به شمار می‌رود.
با وجود اینکه بیشتر اقشار مردم به شهر نشینی و مدرن زیستی روی آورده و زندگی در شهرهای پیشرفته و پرجمعیت را ترجیح می‌دهند اما عشایر این استان علی رغم گذر زمان و با داشتن توانایی زندگی در شهرها، همچنان ساختار فرهنگی و اجتماعی قبیله‌ای خود را حفظ کرده‌اند و دیدن همین سنت‌ها برای کسانی که تجربه‌ای در این نوع زندگی ندارند می‌تواند بسیار جالب و دیدنی باشد.
زندگی در یک خانواده پر جمعیت کنار هم و در مکانی خارج از چهارچوب یک ساختمان شاید برای ما شهرنشینان که تجربه‌ای در این زمینه نداریم و از این نوع زندگی پرجمعیت فراری هستیم بسیار سخت و طاقت فرسا باشد ولی عشایر نه تنها با این زندگی خو گرفته و به آن علاقه دارند بلکه در تامین بیشتر موا خوراکی منطقه نقش اساسی دارند.
20 درصد فراورده‌های لبنی اذربایجان غربی توسط عشایر تامین می شود
به گفته مدیرکل امور عشایر آذربایجان غربی 37 مرکز گردشگری در 11 شهرستان عشایرنشین این استان شناسایی شده که از ظرفیت بالایی برای طبیعت گردی و جذب گردشگر برخوردار است.
بهرام زینال زاده با اشاره به ظرفیت‌های بالقوه گردشگری مناطق عشایری ارومیه می‌گوید: آبشار سولک، دریاچه دوقلوی کوه بی چول، دریاچه مام شیخ در ارتفاعات دالامپر، دریاچه گر زرین، آبشار سوله دکل، ارتفاعات بوز سینا، ارتفاعات دالامپر، آبگرم هفت آباد، تفرجگاه دره به نار و ارتفاعات بره سور از مناطق گردشگری عشایرنشین ارومیه به شمار می‌رود.
زینال زاده با اشاره به اینکه باید زیرساخت‌های جذب توریسم در مناطق عشایری آذربایجان غربی فراهم شود بیان می‌کند: مناسب سازی این مناطق می‌تواند لذت کوهپیمایی و طبیعت گردی را به گردشگران داخلی و خارجی هدیه کند.
وی می‌افزاید: با استفاده مناسب از توانمندی‌های عشایر برای رونق اقتصاد درزمینه‌های مختلف می‌توان به توسعه اقتصادی و اشتغال استان کمک کرد.
بیشتر بخوانید
مدیرکل امور عشایر آذربایجان غربی می‌گوید:در آذربایجان غربی حدود 16 هزارخانوار عشایری با بیش از 2 میلیون رأس دام زندگی می‌کنند که تولید حدود 20 درصدفرآورده‌های لبنی این استان را بر عهده دارند.
زنده کردن حس گردش و آشنایی با مناطق زیبای کوهستانی و جنگلی درجامعه،همچنین بازدید از سیاه چادرهای عشایری و تولیدات ارگانیک عشایری و صنایع دستی زیبای عشایر می‌تواند مردم را با فرهنگ، آداب و رسوم و طبیعت این مناطق آشنا کند.
اغلب دولتمردان با اینکه به اهمیت صنعت گردشگری به خصوص روستایی و عشایری آگاه هستند وقتی زمان اقدام می‌رسد با بهانه‌های همکاری نکردن نهادهای دیگر و نبود اعتبارات و زیرساخت‌های لازم از عمل کردن به وعده‌های خود سرباز زده و یا این گفته‌ها و وعده‌های خود را به فراموشی می‌سپارند، ظرفیت‌های مغفول مانده توریسم روستایی و عشایری استان اگر به طور مناسب ساماندهی شده و به شکل مطلوب و مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی باشد برای این قشر از مردم به یک زمینه معیشتی و کسب درآمد تبدیل می‌شود.
پیشرفت گردشگری نیازمند ایجاد زیرساخت لازم و امکانات رفاهی گردشگران است
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی با اشاره به اینکه گردشگران علاقه‌مند هستند تا از نزدیک با نحوه زندگی عشایر آشنا شوند، می‌گوید:کمپ‌های ویژه‌ای در برخی از استان‌ها ایجاد شده است که وظیفه اسکان و پذیرایی گردشگران داخلی و خارجی را بر عهده دارند.
جلیل جباری می‌افزاید: اگر صنعت گردشگری عشایری و روستایی در استان توسعه یابدمی‌توان سطح درآمد و اشتغالزایی این قشر را افزایش داد.
جباری در خصوص بسته حمایتی سازمان میراث فرهنگی بیان می‌کند: بسته حمایتی شامل ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی و روستایی، اکو کمپ های روستایی وعشایری، طرح‌ها و بازارچه‌های تولیدی با رویکرد گردشگری، ایجاد رستوران‌های سنتی در مناطق روستایی و عشایری و ساماندهی چشمه‌های آب گرم محلی است.
وی می‌افزاید: حمل و نقل، امکانات بین راهی، سرویس‌های بهداشتی و تاسیسات بینراهی باید با همکاری دستگاه‌های مرتبط ساماندهی شود.
با توجه به این که صنعت توریسم یک فرصت برای استان و کشور به شمار می‌رود و ورود هر گردشگر در رونق اقتصاد و اشتغال آفرینی تأثیر بسزایی دارد باید زیرساخت‌های لازم و امکانات رفاهی مورد نیاز برای پذیرایی و تسهیل اقامت گردشگران تهیه شود تا توجه و علاقه برای اقامت در استان در آنان به وجود بیاید.
گزارش از ثمین کاظمی